Almere heeft onderzoek laten doen naar hoe het gaat met de inwoners van de stad. Het is voor het eerst dat er zo’n grootschalig onderzoek in de snelst groeiende stad van Nederland is gedaan. Drie onderzoeksbureaus Platform 31, Movisie en Verwey-Jonker Instituut hebben nu gezamenlijk het adviesrapport Sociale veerkracht van Almeerders, advies over de sociale staat van Almere uitgebracht.
Daaruit blijkt dat het goed gaat met het grootste deel van de inwoners, maar ook dat Almere als snel groeiende nieuwe stad een forse sociale problematiek kent. Het college van burgmeester en wethouders noemt een aantal uitkomsten ‘alarmerend’ en wil hierover in gesprek met de raad.
Snelle groei veroorzaakt sociale uitdagingen
“De snelle groei van de stad zorgt ervoor dat mensen hier kunnen wonen. Maar met alleen woningen bouw je nog geen samenleving”, aldus wethouder sociaal domein Froukje de Jonge. “Een snel groeiende stad heeft meer uitdagingen. Er moet gezorgd worden voor het welzijn van de huidige en de toekomstige bewoners. Wat we zien is dat constante groei zijn prijs heeft als het gaat om het sociale weefsel. Dat is kwetsbaar in een nieuwe stad als Almere en daar zien we in dit onderzoek de gevolgen van. Het onderzoek maakt duidelijk dat de aanpak van deze sociale problemen grote urgentie heeft.”
Unieke stad
Uit het rapport blijkt dat Almere een unieke groeistad is. Waar jongeren graag willen blijven wonen. Waar veel natuur is en recreatiemogelijkheden zijn. Van oorsprong een groene gezinsstad waar mensen veelal naar toe verhuisden en/of verhuizen om meer ruimte te krijgen. Die ruimte is er nog steeds, maar ondertussen duikt de groeiende stad steeds vaker op in zogenoemde negatieve top 10 lijstjes, denk aan de stad met het grootste lerarentekort. De stad met een groot tekort aan huisartsen, de stad die in de top vijf staat voor wat betreft armoede en schuldenproblematiek. Er zijn relatief veel inwoners die met schulden en in armoede leven, vooral in eenoudergezinnen. Er is sprake van hoge schooluitval, jeugdwerkloosheid en hoge jeugdcriminaliteit. Dreiging van georganiseerde vormen van criminaliteit vraagt om extra aandacht.
Veel eenzaamheid
In Almere is bovendien veel eenzaamheid: meer dan de helft (54 procent) van de mensen ouder dan 19 jaar, voelde zich in 2020 eenzaam. Dit is het hoogste cijfer van in het land. Daarnaast blijft het voorzieningenniveau achter, bijvoorbeeld op het vlak van zorg en welzijn, cultuur en werkgelegenheid. Er is een groeiende vraag naar zorg, naar passende woonruimte en heeft de stad te maken met dubbele vergrijzing. Almeerders ervaren hun gezondheid als minder positief dan inwoners uit andere grote vergelijkbare steden. En bij het ontwikkelen van nieuwe wijken is er beperkt ingespeeld op het bevorderen van sociale samenhang.
Wat gaat er goed
- Er is veel ruimte en groen, de verschillende wijken hebben elk een eigen sfeer, er is weinig segregatie in wijken, woningen zijn (relatief) betaalbaar en er wordt nog steeds volop gebouwd.
- De economie groeit waardoor het aantal beschikbare banen toeneemt en er zijn veel praktisch opgeleiden beschikbaar voor de maakindustrie.
- Inwoners (vooral jongeren) zijn trots op hun stad; ze wonen er graag en willen bijdragen aan de leefbaarheid en vitaliteit.
Wat zijn de uitdagingen
- Bestaanszekerheid: Veel inwoners zijn onzeker over de toekomst (eenoudergezinnen, jongeren, mensen die een uitkering ontvangen); ze hebben geldzorgen, niet passende huisvesting of problemen met werk of opleiding. Er is ook een groot risico op armoede en schulden bij kleine ondernemers, werkenden met een onzeker contract.
- Vergrijzing: Groeiende vraag naar zorg en passende woonruimte, eenzaamheid onder ouderen.
- Sociaal weefsel is broos: Eenzaamheid is hoog bij diverse groepen: jongeren, ouderen, alleenstaanden. Er zijn weinig ontmoetingsplekken.
- Veel kwetsbare jongeren: Relatief hoge schooluitval, hoge jeugdwerkloosheid, hoge jeugdcriminaliteit en opgroeien in kwetsbaar gezin.
- Voorzieningen zijn niet altijd aanwezig of adequaat.
Snel gegroeid
“Bijna vijftig jaar explosieve groei doet wat met een stad. We hebben doordat we snel gegroeid zijn en nog steeds groeien andere uitdagingen dan andere grote steden die al veel langer bestaan en veel minder hard groeien”, legt De Jonge uit. “Je alleen voelen heeft zijn weerslag op je mentale-, maar ook op je fysieke gezondheid.”
Almere heeft te maken met drie omstandigheden: algemene grote stadsproblematiek; de ‘new town’ problematiek met de vele verhuizingen naar en in de stad gepaard gaand met nog beperkte binding van bewoners aan de stad; de aanhoudende groei die de stad en (maatschappelijke) voorzieningen nog doormaken.
“Van elk van deze factoren heeft zijn uitdagingen en wij hebben ze in Almere, alle drie”, sluit De Jonge af.
Verantwoording
De gemeente wil dat het goed gaat met alle inwoners van de stad. Dat is opgenomen in het coalitieakkoord. Daarom is in opdracht van Almere de huidige sociale situatie in kaart gebracht. Om een goed beeld te krijgen is bestaande data uit onze eigen onderzoeken samengevoegd met de resultaten van gesprekken met inwoners. Daarnaast is er gesproken met professionals uit het sociale werkveld, vrijwilligers, groepen inwoners en is er een vergelijking gemaakt met de situatie in andere gemeentes. Verder hebben de onderzoeksbureaus hun eigen ervaring van het sociale werkveld meegenomen in het adviesrapport.
