Toespraak van burgemeester Hein van der Loo tijdens de Flevolandse Indiëherdenking op 15 augustus 2024.
Tijdens de Indië Herdenking op 15 augustus herdenken we:
Het einde van de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden en herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. De oorlogservaringen en de grootschalige ontheemding die volgde werken door tot op de dag van vandaag bij inmiddels 2 miljoen Nederlanders met een Indisch oorlogsverhaal in de familie en ook in onze samenleving als geheel.
Geschiedenis is geen rechte lijn van toen naar nu. We hebben allemaal onze eigen verhalen. U en ik. Onze eigen geschiedenis gevoed door vreugdevolle en verdrietige momenten. Dramatische gebeurtenissen ook. Ons geschiedenisboek kent witte en zwarte bladzijden. Vandaag slaan we in herinnering zo’n zwarte bladzijde om. Door samen te herdenken, brengen we onze verhalen bij elkaar.
Het doet mij goed u hier allen te zien. Hier, bij de Provinciale Indië-Herdenking Flevoland in het Bos der Onverzettelijken in Almere. We horen zo dadelijk ook een toespraak van gedeputeerde Sjaak Simonse.
Veel dank aan de Werkgroep Indië Herdenking bij het monument van kunstenares Frea Lenger, dat wij vorig jaar mochten onthullen. De prachtige Melati. De Indische jasmijnbloem. Bloem van de herinnering.
Het is belangrijk om op 15 augustus te blijven herdenken en gedenken, want we mogen nooit vergeten welke gruwelen de oorlogsomstandigheden in Nederlands-Indië hebben gebracht.
In de Indische cultuur wordt niet altijd alles uitgesproken, is mij verteld. Over het Indische zwijgen horen wij straks van Anne van den Berg meer. “Het is geweest, laat het rusten. We hebben het overleefd. We gaan door en laten het achter ons. We dragen de pijn in ons hart, maar onze geest is sterk.” De geest overwint, zoals te lezen valt op het Indische monument in Den Haag.
Daarom moeten we persoonlijke verhalen blijven optekenen. Blijven luisteren naar elkaar. Zoals ik van Melissa van Dijk, hier in het publiek met haar familie waaronder haar vader Roland Bredow, mocht begrijpen dat haar opa en oma, Nel en Fons Bredow de wreedheden van de oorlog in Nederlands-Indië zo intens hebben meegemaakt. Oma in een Jappenkamp. Opa te werk gesteld aan de Birma spoorlijn. En wat zeiden zij erover? Bij het eten zeiden zij: “Wel je bordje leeg, want in de oorlog waren we al blij dat we überhaupt eten kregen.” En daar bleef het eigenlijk bij als er iets over de oorlog werd gezegd.
Maar naarmate de tijd vordert, komen toch de verhalen los. Steeds meer stemmen van toen spreken zich uit. En worden gehoord. Gelukkig! Indonesiërs en Indo’s die tijdens de oorlog in Nederland studeerden, en zich aansloten bij het verzet tegen de Duitsers. Nederlandse en Indonesische vrouwen en hun kinderen, opgesloten in Japanse kampen. Soms gedwongen tot prostitutie, de zogenaamde troostmeisjes. De Molukse soldaten die vochten in het Koninklijk Nederlandsch-Indische Leger (KNIL).
De gezinnen die na de oorlog in Nederland arriveerden, en soms van een koude kermis thuiskwamen. Letterlijk, in een koud pension, zonder jas of dekens. Vele families moesten na de oorlog een bestaan opbouwen in een ander land. Een Nederland dat ze alleen kenden van de wandplaten in de klas.
Juist nu de generatie van ooggetuigen ons helaas steeds meer verlaat, moeten we de verhalen van toen bewaren. Ook om het nu te begrijpen. Want vroeger werkt nog elke dag door. Een groot onderzoek vanuit de Rijksoverheid laat zien wat velen van u al lang wisten. Breed vertakte discriminatie die ook Nederlanders met Indische roots ervaren. Op straat, op school, op de sportclub of op het werk. Zogenaamde grappen moeten incasseren, je intellectuele capaciteiten die niet op waarde worden geschat.
Op deze belangrijke dag van herdenken en bezinning, nodig ik u uit om elkaar op te zoeken. Met elkaar in gesprek te blijven gaan. Naar elkaar te blijven luisteren. Want ook al staan we in de wereld met grote conflicten soms tegenover elkaar, van mens tot mens moeten we naast elkaar blijven staan. De wereld van nu heeft dat hard nodig.
We moeten iedere dag blijven werken aan vrijheid. Gisteren. Vandaag. Morgen.
Dankuwel.
(Het gesproken woord telt)
