Direct naar paginainhoud

Redengevende omschrijving Bivakhuisje

Inleiding

Almere is een van de jongste steden van Nederland. In september 1975 werd de eerste paal geslagen voor de eerste woningen in Almere Haven, vanaf het najaar van 1976 werden deze huizen bewoond. Deze bewoners waren echter niet de allereerste bewoners van Almere. Voordat deze huizen werden opgeleverd werd de eerste kern van Almere al bewoond sinds 1 december 1975. Werkers met essentiële beroepen die permanent aanwezig moesten zijn op de bouwplaats van Almere Haven namen hun intrek in acht verplaatsbare woningen, ook bivakhuisjes genoemd. Op het volkstuincomplex V.T.V. Water-Land bevindt zich het laatst overgebleven bivakhuisje, deze beschikt over monumentale waarde voor de gemeente Almere.

Geschiedenis

Waar gebouwd zou worden aan de nieuwe stad arriveerden in december 1975 werkers-van-het-eerste-uur, zoals werknemers van de GGD en politiemensen met hun gezinnen. Zij moesten vanwege hun functie aanwezig zijn op de bouwplaats van Almere-Haven. De kwartiermakers bivakkeerden in een tijdelijk onderkomen dat werd aangeduid als “Het Bivak”. Het Bivak bestond uit acht rode stacaravans op een lege, winderige zandvlakte, die werden geplaatst in november 1975. De stacaravans van het merk “Riant” hadden een vloeroppervlak van 66m2 (6x11 meter) en de aangebouwde berging 17,40m2 (3x5,80 meter). De stacaravans waren over het algemeen ingedeeld met een woonkamer met open keuken, twee kleine slaapkamers, één grote slaapkamer en met een ultramoderne badkamer compleet met ligbad. De plattegrond werd aangepast aan de gezinsgrootte. De woningen waren voorzien van alle luxe, ze waren zelfs voorzien van afzuigkap, destijds een innovatie! Hoewel ze noodwoningen werden genoemd waren de woningen aangesloten op elektriciteit, gas, water, telefoon en kabeltelevisie.

Vanuit de pers was veel aandacht voor de allereerste bewoners van Almere en hun leefomstandigheden. Wonen in het Bivak was echt pionieren: Het was er modderig, er was veel bouwverkeer en voor voorzieningen zoals boodschappen of school was men aangewezen op omliggende plaatsen op het vasteland. De bivakbewoners vonden het desondanks erg aangenaam wonen in de luxe stacaravan. Ondanks dat de bewoners wisten dat hun woningen van tijdelijke aard waren, kostte het de RIJP moeite om de bewoners eruit te krijgen. De door de RIJP gestelde deadline van juli 1977 werd niet gehaald, pas een jaar later waren de woningen leeg. De stacaravans werden door de RIJP aangeboden aan diverse verenigingen om te worden herbestemd. De verschillende herbestemmingen van een aantal bivakhuisjes waren bij: reddingsbrigade, tijdelijk dierenasiel, scoutinggebouw, onderdeel van het dienstencentrum De Vaart, volkstuin De Kluitenduikers, Ruitersportvereniging De Ruif en volkstuinencomplex V.T.V. Water-Land. Deze laatste herbestemming is als enige nog steeds actueel, de overige zeven bivakhuisjes zijn afgebroken.

Volkstuinencomplex V.T.V. Water-Land werd in 1978 opgericht. Sinds de oprichting heeft de volkstuinvereniging een bivakhuisje op het terrein en gebruiken zij het als bestuurskamer. De bestuurskamer wordt door de vereniging nog steeds Bivak genoemd. Het volkstuinencomplex werd opgericht omdat er in Amsterdam een groot tekort was aan volkstuinen. De RIJP legde een parkachtig landschap aan met fiets- en wandelpaden waar recreatiehuisjes in groepjes van 10 tot 20 stuks, gerangschikt volgens een visgraatmotief, bijeen staan.

Gebouwbeschrijving

Het object verkeerd gezien de verwachte levensduur van 20-30 jaar nog in redelijk goede staat. De gevel is bekleed met een houten beschutting, bruin geschilderd. Het gebouw is nog steeds opgebouwd uit twee delen. Het heeft een langwerpige vorm met aan het stacaravan-gedeelte een garage/opslag aangebouwd. Deze aanbouw is volgens overleving origineel, maar wijkt af van de historische foto’s van het voormalig bivakterrein en de bouwtekeningen. De aanbouw lijkt te breed en te hoog om origineel te zijn. De oorspronkelijke erker is wel nog aanwezig in de zijgevel en de ingang zit ook nog op zijn originele plaats. De voorgevel is verder wel wat gewijzigd. Zo zijn vensters verdwenen naast de ingang samen met de originele deur. De vier vensters die zich links van de ingang bevonden zijn vervangen door één kleiner exemplaar. In de achtergevel zijn de achterdeur en meerdere ramen dichtgemaakt in verband met inbraken. Ook de plattegrond is gewijzigd om aan te passen naar de huidige functie.

Omvang van de bescherming

  • De herkenbaarheid als bivakhuisje / stacaravan
  • De contour van Het Bivakhuisje
  • De erker
  • De locatie van Het Bivakhuisje binnen het ensemble van het terrein V.T.V. Water-Land

Waardering

Het object is van algemeen belang voor de gemeente Almere vanwege de cultuurhistorische waarde en identiteitswaarde:

  • Cultuurhistorische waarde omdat Het Bivakhuisje het laatst overgebleven exemplaar van de woningen voor de eerste pioniers van Almere is. De tijdelijke bewoning van de bivakhuisjes was de eerste bewoning van Almere Haven, wat internationaal persaandacht kreeg. Daarnaast is het van waarde als de eerste herinnering aan V.T.V. Water-Land. Het gebouwtje was het eerste object van de vereniging. Het was en is het kloppend hart van het volkstuinencomplex.
  • Identiteitswaarde omdat Het Bivakhuisje een fysieke vertaling van de identiteit van de stad is: mensen maken de stad. De stad die is opgebouwd uit niks. Het Bivakhuisje maakt de geschiedenis van Almere tastbaar. Het is belangrijk voor de identiteit van Almere, maar ook als identiteit van V.T.V. Water-Land. Het beschikt dus over gelaagdheid in waarde. De herinnering aan het voormalig Bivak is nog levend, bij de oud bewoners van het Bivak en de eerste bewoners van Almere Haven. Dit verhaal is bekend bij de Almeerder, maar ook bij de Amsterdammer die zich ook pionier van Almere voelt omdat ze hebben meegewerkt aan het ontstaan van de stad en haar gemeenschap. De herinnering aan Het Bivakhuisje als eerste gebouw en kloppend hart van V.T.V. Water-Land is nog levender. Bij de eerste tuinders, maar ook bij de generaties die daarop volgen. Het gebouw is onderdeel van het collectief geheugen van Almere, wat nog steeds actueel is bij V.T.V. Water-Land. Het heeft een belangrijke functie voor deze gemeenschap en bepaalt mede de identiteit van het tuincomplex. Deze gemeenschap hecht waarde aan het behoud van Het Bivakhuisje in haar huidige gebruik en haar voorheen tijdelijke functies die verbonden zijn aan (jeugd)herinneringen. De Almeerder die niet verbonden is aan V.T.V. Water-land hecht voornamelijk aan de laatstgenoemde betekenis en aan de wens de herinnering aan de pionierstijd en de kwartiermakers te behouden.
Illustratie Almere skyline
Jouw mening