Gronduitgifte in Almere betekent dat de gemeente grond verkoopt, verhuurt, verpacht of ruilt. Denk bijvoorbeeld aan een woningcorporatie, aan een projectontwikkelaar of aan een particulier. De gemeente heeft de manier waarop grond wordt uitgegeven veranderd. Dat komt door een uitspraak van de rechters van de Hoge Raad. Deze uitspraak heet het ‘arrest Didam’.
De Hoge Raad beoordeelt of een lagere rechter (rechtbank/gerechtshof) bij een uitspraak het recht goed heeft toegepast en of de procedure op de goede manier is gevolgd. De rechters van de Hoge Raad hebben op 26 november 2021 besloten dat gronduitgifte door onder andere gemeenten aan 1 bepaalde partij eigenlijk niet meer mag. Andere partijen moeten ook de kans krijgen om de grond te kopen, huren, pachten of ruilen.
Het arrest Didam zegt:
Om ervoor te zorgen dat de gemeente werkt volgens de regels van het arrest Didam wordt er een overzichtelijke werkwijze opgesteld. Het hele proces rond gronduitgifte is voor iedereen te controleren, met duidelijke regels. Dit wordt allemaal vastgelegd in een plan van de gemeente; de Nota Gronduitgifte.
Lagere rechters geven invulling aan het arrest Didam. Daarom kan het zijn dat de gemeente de werkwijze op een later moment weer moet aanpassen.
Als de gemeente grond wil uitgeven zijn er 2 mogelijkheden:
In beide gevallen geldt dat het plan om grond uit te geven gepubliceerd moet worden. De gemeente doet dat op de pagina gronduitgifte.
Als er verschillende gegadigden voor de grond zijn, dan zal de gemeente de grond via een selectieprocedure uitgeven. Een selectieprocedure is de manier waarop de gemeente de gegadigden kiest. Er zijn verschillende mogelijkheden:
De selectieprocedure moet passen bij de uitgifte. Verwacht de gemeente bijvoorbeeld dat er maar een paar gegadigden zijn voor een bepaalde uitgifte, dan past de selectieprocedure ‘wie het eerst komt, kan de grond kopen’ het best. Zijn er veel gegadigden, dan past bijvoorbeeld een loting beter. In de Nota Gronduitgifte komt te staan hoe een selectieprocedure moet worden gekozen.
Het kan zijn dat er maar 1 gegadigde is voor de grond. Bijvoorbeeld als een inwoner een stuk gemeentegrond wil om de achtertuin groter te maken en er geen andere achtertuinen aan het stuk uitgeefbare gemeentegrond grenzen. We noemen dit 1-op-1 uitgifte. De gemeente moet met objectieve, redelijke en toetsbare regels uitleggen waarom voor 1-op-1 uitgifte gekozen is. Er is dan geen selectieprocedure. Als andere mensen bedenkingen hebben tegen de gronduitgifte, hebben zij na de publicatie 20 dagen de tijd om beroep aan te tekenen bij de voorzieningenrechter.
Een woningcorporatie moet zich richten op het bouwen, verhuren en beheren van sociale huurwoningen. Deze sociale huurwoningen mogen woningcorporaties niet aan iedereen verhuren, hier zijn regels voor. Het is belangrijk dat er sociale woningbouw is in Almere.
Tussen de gemeente en een woningcorporatie kunnen afspraken worden gemaakt over hoeveel woningen de woningcorporatie gaat bouwen. Deze afspraken noem je prestatie- en productieafspraken. Als deze afspraken er zijn, mag de grond 1-op-1 aan de woningcorporatie worden verkocht. Als deze afspraken er niet zijn, dan zal de grond via een selectieprocedure onder de woningcorporaties in de markt worden gezet.
Soms is de gemeente verplicht om grond beschikbaar te hebben om bijvoorbeeld een school of een politiebureau te bouwen. Of de gemeente moet van de Rijksoverheid op gemeentegrond bijvoorbeeld een opvanglocatie voor vluchtelingen laten bouwen. De gemeente kan dan de grond 1-op-1 uitgeven aan een bepaalde partij.
Soms kan de gemeente met maar 1 partij een bepaald doel bereiken, dat voor alle inwoners belangrijk is. Denk aan een drinkwaterzuivering of een transformatorhuisje. De gemeente kan dan de grond 1-op-1 uitgeven aan partijen die verantwoordelijk zijn voor deze maatschappelijke taken.
Als een bedrijf het eigen terrein wil uitbreiden of iemand zijn eigen tuin groter wil maken, dan gaat het meestal om een klein stukje grond dat direct aan het eigen terrein grenst. De gemeente kijkt eerst of de grond uitgegeven kan worden. Daarna kijkt de gemeente of het bedrijf of de eigenaar van de tuin de enige gegadigde is. Zo ja, dan kan de gemeente de grond 1-op-1 uitgeven aan deze partij.
Soms heeft een partij rechten gekregen voor 1-op-1 gronduitgifte, doordat de partij grond heeft afgestaan aan de gemeente Almere voor de ontwikkeling van Almere. Meestal is er dan sprake van een bouwclaim, grondruil of een situatie waarin onteigening wordt voorkomen. Ook kan het zijn dat de gemeente Almere al voor het arrest Didam afspraken voor een gronduitgifte heeft gemaakt met een partij. Of toestemming voor het gebruik van grond heeft gegeven. De gemeente kan dan de grond 1-op-1 uitgeven aan die bepaalde partij.
