Voorstel aan de raad
Raadsnummer
24014
Onderwerp: Locatiekeuze Beschermd Wonen Plus voorziening
Beleidsveld: Wonen en Zorg
Portefeuillehouder: F.T. de Jonge
Vragen bij + telefoonnummer: G. Smit, L. van Oudenaren
Fatale termijn: Niet van toepassing
1. De uitgangspunten voor het zoeken naar locaties in Almere voor een Beschermd Wonen Plus-voorziening vast te stellen:
2. De criteria voor een nadere selectie van de gevonden locaties vast te stellen:
3. Als uitkomst van toepassing van deze uitgangspunten en criteria de Hippias van Elisweg in Oosterwold aan te wijzen als locatie waar een Beschermd Wonen Plus-voorziening kan worden ontwikkeld.
In het kader van de aanpak van overlast in het Almere Centrum wordt sinds 2019 gewerkt aan een betere balans van voorzieningen in de stad voor personen met meervoudige problematiek.
De aanpak van overlast in het centrum is geïntensiveerd op verzoek van de door uw raad aangenomen moties RG-21/2019 en RG-22/2019. Daarop is een plan van aanpak opgesteld, waarbij spreiding van woonzorgvoorzieningen als doel is genoemd. In de raadsbrief van 6 juni 2023 is uw raad weer op de hoogte gesteld van de meest recente vorderingen van het plan van aanpak in het algemeen en Beschermd Wonen Plus specifiek.
Onderdeel van deze aanpak is het verplaatsen van de Domus van de locatie aan de Spoordreef naar een nieuwbouwlocatie in Almere Poort. De Domus is een beschermd wonen voorziening van het Leger des Heils voor cliënten met meervoudige problematiek waaronder verslaving. Met deze locatiekeuze heeft uw raad op 17 februari 2022 ingestemd en op 9 november 2023 heeft u een verklaring van geen bedenkingen afgegeven.
Er is een groep van personen voor wie de verhuizing van Domus naar Almere Poort onvoldoende verbetering is, omdat zij gebaat zijn bij een meer prikkelarme omgeving. Deze groep kenmerkt zich door gelaagde problematiek, zoals verslaving in combinatie met licht verstandelijke beperking en/of psychiatrische problematiek. Deze problematiek leidt tot ongepast gedrag, wat voor overlast zorgt in Almere Centrum. Voor deze groep, die nu woont in de Domus van het Leger des Heils aan de Spoordreef, en de vergelijkbare groep in het Hostel van Kwintes is het nodig te verhuizen naar een prikkelarme omgeving, waar dagbesteding, begeleiding en huisvesting zijn gecombineerd in een voorziening. Dit noemen we een ‘Beschermd Wonen Plus’ voorziening.
In de afgelopen jaren is door de gemeente, samen met het Leger des Heils, Kwintes en GoedeStede onderzocht hoe en waar deze groep het best kan worden gehuisvest. Hiervoor zijn 29 locaties in beeld gekomen.
Een plek aan de Hippias van Elisweg in Oosterwold komt hierbij als meest geschikte locatie naar voren. Zie de Verkenning locaties Beschermd Wonen Plus in de bijlage voor de toelichting. Woningcorporatie GoedeStede neemt de ontwikkeling van het gebouw voor haar rekening.
a. Woonvorm
De ervaring in het land is dat deze mensen goed gedijen in een vorm van individueel wonen – waar maximaal beroep gedaan wordt op hun zelfstandigheid – en waarbij sprake is van weinig prikkels.
Naast individueel wonen (slaap- en zitkamer, eigen sanitair en mogelijkheid tot koken) zal de voorziening zodanig worden gebouwd dat de toegankelijkheid tot de eigen woonruimte flexibel kan worden ingezet. Hiermee wordt bedoeld dat het gebouw dermate wordt ontworpen dat vrije toegang van en naar de eigen woonruimte, al naar gelang de begeleidingsbehoefte, aangepast kan worden. Hierdoor is het mogelijk om indien gewenst meer of minder nabijheid en toezicht te bieden. Het betreft 36 plekken, waarvan 6 logeerplekken.
b. Voorzieningen/ omgeving
Deze doelgroep heeft naast prikkelarm wonen binnen een gepaste afstand van de woonlocatie primaire voorzieningen nodig, zoals winkels en openbaar vervoer. Cliënten kunnen hier zelfstandig gebruik van maken, dan wel onder begeleiding.
c. Hulpdiensten en veiligheid
De locatie moet bereikbaar zijn voor hulpdiensten (politie, ambulance en brandweer) binnen de geldende normen. Het uitgangspunt voor de ontwikkeling van deze voorziening is passende woonruimte en zorg voor deze doelgroep op de juiste plek. De doelgroep bestaat uit personen die in de omgeving van het stadscentrum ongepast gedrag kunnen vertonen, door de aard van hun problematiek, zoals hoarding, bedelen, verwaarloosd voorkomen. Het is dan ook een voorziening die impact kan hebben op de omgeving. Om die reden is ook de politie betrokken bij de locatiezoektocht. De politie en ook de brandweer hebben adviezen uitgebracht (zie bijlage). Tevens ligt er een concept-veiligheidsplan van de zorgpartijen dat besproken is met de politie (zie bijlage).
d. Dagbesteding
Passende dagbesteding is onderdeel van de gewenste leefomgeving. Deze vindt plaats op het terrein zelf. De buurt kan hier proactief en uitnodigend betrokken bij worden. De dagbesteding zal een samenwerking zijn tussen de bestaande en ervaren dagbestedingsaanbieders Groen en Meer (Kwintes) en 50|50 (Leger des Heils). Insteek van de (bemoeizorg-georiënteerde) begeleiding is gericht op stabilisatie door middel van arbeidsmatige werkzaamheden, hobby-ontwikkeling en ontspanning.
Centrumgemeente Almere is binnen de kaders van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) verantwoordelijk - vanuit het principe van zorgplicht - voor de regio Flevoland voor zorgvoorzieningen zoals beschermd wonen. Beschermd wonen is bedoeld voor inwoners die door psychische of psychosociale problematiek (tijdelijk) niet zelfstandig kunnen wonen. De voorzieningen in de regio worden mede gefinancierd uit de regionale begroting Wmo, op basis van de reguliere zorgsubsidie. Tevens ontvangen de zorgaanbieders middelen van het zorgkantoor voor die cliënten die zijn geïndiceerd voor de Wet langdurige zorg (Wlz).
Het uitvoeringsplan van het Regionaal kader zorglandschap Flevoland bevat een op-, om- en afbouwplan Beschermd Wonen (hierna OOA-plan) dat beschrijft hoe in de regio wordt toegewerkt naar het gewenste zorglandschap aan voorzieningen in 2026.
De te ontwikkelen Beschermd Wonen Plus voorziening is onderdeel van het Flevolandse OOA-plan van Beschermd Wonen. Dit plan geeft antwoord op de vraag welke voorzieningen we moeten op, om- of afbouwen in regio Flevoland om te komen tot een toekomstbestendig zorglandschap en is gericht op goede zorg op de juiste plek. Het is geen uitbreiding van de Wmo-gefinancierde beschermd wonen capaciteit in de regio.
De Beschermd Wonen Plus is een voorziening die invloed kan hebben op de beleving van de leefbaarheid in de wijk. Op grond van het ‘Afwegingskader Beschermd Wonen Plus-voorziening’ wordt de keuze voor de locatie voor Beschermd Wonen Plus daarom aan uw raad ter besluitvorming voorgelegd. Het afwegingskader is voor Beschermd Wonen Plus uitgewerkt en als bijlage bijgevoegd.
Bestuursopdracht Wonen en Zorg
Via een amendement (RG-167/2021) op het Addendum op de Woonvisie heeft u op 17 juni 2021 besloten dat minimaal 3 initiatieven op het snijvlak van wonen en zorg tot uitvoering moeten worden gebracht. De ontwikkeling van de Beschermd Wonen Plus-voorziening is er daar een van.
Met dit voorgesteld besluit beogen we te bereiken dat:
Voor de zoektocht naar een geschikte plek om de Beschermd Wonen Plus te ontwikkelen zijn 29 potentiële locaties in Almere de revue gepasseerd. Daarbij zijn deze 29 locaties gelegd over de volgende uitgangspunten die samen met de zorgpartners en woningcorporatie zijn opgesteld:
Door toepassing van deze uitgangspunten zijn 22 van de 29 locaties afgevallen. Dat is toegelicht in de Verkenning locaties Beschermd Wonen Plus (zie bijlage).
De resterende 7 locaties voor een Beschermd Wonen Plus zijn langs de meetlat van criteria gelegd. Deze zijn zo goed als mogelijk geobjectiveerd. Dit ziet u tevens terug in de Verkenning locaties Beschermd Wonen Plus (zie bijlage). Het gaat om:
Per criterium zijn de locaties gewaardeerd volgens een verkeerslichtenmodel, zoals u dat ook kent uit het voorstel van de tijdelijke locaties voor 600 flexwoningen. Een rood verkeerslicht heeft het karakter van ‘no go’. Dat betekent dat een locatie met één of meer rode scores is afgevallen. Vervolgens is bezien welke locaties het minste oranje hebben gescoord.
De zoektocht was vanzelfsprekend naar de perfecte plek, die volmaakt aan alle criteria voldoet. Maar die is moeilijk te vinden. Uiteindelijk hebben we wel een hele goede plek gevonden. Op grond van de scores op deze criteria is er één locatie die als ontwikkelgebied voor de Beschermd Wonen Plus voorziening het meest geschikt is en de minste belemmeringen kent: Hippias van Elisweg in Oosterwold, veld J. Alle betrokkenen vinden deze locatie ten opzichte van de andere, alle scores op de criteria afwegende, de beste. Het belangrijkste nadeel van deze locatie is de afstand tot het openbaar vervoer, wat vooral voor de medewerkers relevant is. Het zoekgebied in veld J is aangeduid op het rechterkaartje met een blauwe ovaal. We zoeken met GoedeStede, de zorgpartners en de gebiedsorganisatie Oosterwold in dat gebied naar een kavel van 2 hectare dat op dit moment niet grenst aan reeds verkochte kavels: huidige bedrijven en bewoners worden daardoor niet met deze maatschappelijke voorziening als buren geconfronteerd waar ze van tevoren niet voor gekozen hebben.
Een voordeel van deze locatie is verder dat de voorziening binnen de kaders van Oosterwold past en daarom relatief snel ontwikkelbaar is.
Beschermd Wonen Plus is een regionale voorziening, omdat Beschermd Wonen regionaal georganiseerd is en gefinancierd wordt. Er is niet gekeken naar locaties in de andere regio-gemeenten. De doelgroep van Beschermd Wonen Plus bestaat grotendeels uit Almeerders met een intensieve zorgvraag die nu al in Almere worden opgevangen, in de Domus (Leger des Heils) en het Hostel (Kwintes). Het gaat bij de realisatie van Beschermd Wonen Plus dan ook niet zozeer om een uitbreiding van plekken Beschermd Wonen, maar met name om het scheiden van twee beschermd wonen-doelgroepen met verschillende behoeftes qua zorg en omgeving. De ene groep heeft baat bij een stedelijke woonomgeving, bij de andere groep – die waar het nu om gaat – is een prikkelarme omgeving het best passend.
Op basis van de hiervoor beschreven toepassing van uitgangspunten en criteria zijn er drie alternatieven voor de voorkeursoptie van het college, die het meest geschikt zijn en ten opzichte van de totaal 29 beschouwde locaties de minste belemmeringen kennen.
a. Oosterwold Perceel E1 (in de volksmond Spruitjesveld): OV is dichtbij, maar ook een school en kinderdagverblijf. De keuze voor dit perceel zou tevens een gevoelig participatieproces doorkruisen. Door de Gebiedsorganisatie Oosterwold vinden verkennende gesprekken met omwonenden plaats over de toekomstige invulling van dit perceel.
b. Almere Haven Overgooi: aan de rand van bewoond gebied met weinig prikkels. Er is een ontwikkelrichting met exclusief wonen op riante kavels voorzien. Hierover zijn gesprekken met de omwonenden gestart. Congestie op het elektriciteitsnetwerk speelt hier ook een rol.
c. Almere Haven Schapenbos: voor de bereikbaarheid voor medewerkers en hulpdiensten dient een toegangsweg te worden verhard en van verlichting te worden voorzien. De locatie ligt dicht bij een woonwijk en volkstuinen en recreatiecomplex met huisjes en de politie geeft aan dat er aan beide aspecten risico’s kleven. Het Schapenbos is nu onderdeel van het groenbeleid en er is een bestemmingsplanwijziging nodig. Het wordt gebruikt door een schaapherder voor het laten grazen van schapen.
Vaart maken en standpunt gemeente
Gekozen kan worden om vóór de definitieve besluitvorming door u, eerst participatie plaats te laten vinden over de twee, drie of vier hoogst scorende locaties via laagdrempelige inloop. Die input vervolgens te verwerken in een raadsvoorstel en u daarna voor te stellen een definitief besluit te nemen. Dit proces zal minimaal een half jaar extra in beslag nemen. Wij hebben hier bewust niet voor gekozen, omdat de drie alternatieve locaties wel geschikt zijn, maar minder geschikt dan de voorkeurslocatie. Daarnaast is het dringende verzoek van de zorg- en ontwikkelpartners om nu vaart te maken met de besluitvorming, gezien de doelgroep nu echt niet goed gehuisvest is en geen passende zorg kan krijgen, dit daardoor langer de nodige overlast in het centrum blijft geven en de Domus-ontwikkeling weer een stap verder is.
Dit alternatief heeft tevens als nadeel dat we op meerdere plekken een informatie- en participatieproces zouden moeten opstarten, met de mogelijke beroering van dien en het gevolg dat wijken als het ware met elkaar concurreren. Juist gelet op de impact die de ontwikkeling van een dergelijke stedelijke voorziening als Beschermd Wonen Plus heeft, zijn wij van mening dat de gemeente een helder standpunt moet innemen en een keuze dient te maken.
Een alternatief zou zijn om geen Beschermd Wonen Plus te realiseren. Dan hoeft er geen locatie te worden gekozen. We kiezen er bewust voor om wel een Beschermd Wonen Plus voorziening te willen realiseren op een prikkelarme, ruime en groene locatie omdat zonder deze voorziening de doelgroep voor Beschermd Wonen Plus:
Leger des Heils en Kwintes ontwikkelen deze voorziening samen met corporatie GoedeStede. De financiering vindt grotendeels plaats vanuit de reguliere zorgmiddelen die de instellingen van het zorgkantoor en de centrumgemeente Almere ontvangen voor het bieden van beschermd wonen.
Hiermee kunnen naar verwachting niet alle investeringen worden gedekt. Er is berekend dat er een onrendabele top is die niet gefinancierd kan worden uit de reguliere zorgmiddelen. Een onrendabele top is het verschil tussen de investering en hetgeen terugverdiend wordt gedurende de looptijd van de exploitatie van de voorziening. Deze wordt door Leger des Heils, Kwintes en GoedeStede op basis van de huidige aannames voorlopig becijferd op een bedrag van € 1,4 miljoen. Dekking van een onrendabele top dient plaats te vinden binnen de regionale begroting Sociaal Domein Flevoland.
De raad wordt voorgesteld nu een definitief besluit te nemen over de locatie voor een Beschermd Wonen Plus. Daarna zijn de leden van harte uitgenodigd bij het inloopmoment dat georganiseerd wordt om betrokkenen, omwonenden en gebruikers van het gebied te informeren en ontmoeten. Anders dan bij de Domus ontwikkeling is hier geen verklaring van geen bedenkingen nodig omdat de Beschermd Wonen Plus in het bestemmingsplan van Oosterwold past.
Via een nog op te richten beheergroep kunnen betrokkenen het concept-veiligheidsplan verder vormgeven en afspraken maken.
Locatiekeuzes zijn het resultaat van inhoudelijke en belangenafwegingen, in het licht van het algemeen belang. Het is een recht van inwoners bij de raad zich uit te spreken voor of tegen locaties, en daarbij inhoudelijke argumenten en belangen naar voren te brengen. De verwachte mate van weerstand bij inwoners van een bepaalde buurt tegen een bepaalde locatie hebben we niet meegenomen in de afweging. Eventuele redenen voor weerstand zijn uiteraard wel zo goed mogelijk betrokken in de afweging.
Iedere locatie kent voor- en nadelen en vaak ook voor- en tegenstanders. Dat maakt dat een keuze voor een locatie een belangenafweging is en daarmee een politieke keuze op stadsniveau. Zowel de directe omgeving als de toekomstige bewoners, ontwikkelaar en zorgpartners beslissen niet mee over de locatiekeuze.
De participatie is gericht op meedenken over de inpassing en moet ervoor zorgen dat zorgen, belangen, ideeën en kansen rond een project zo goed mogelijk meegenomen worden in het uiteindelijke plan. De bewoners en bedrijven in de buurt waar de Beschermd Wonen Plus uiteindelijk komt, worden na definitieve besluitvorming hiervoor uitgenodigd. Zij kunnen samen met de gemeente meedenken over de specifieke inrichting van de locatie; denk hierbij aan materiaalgebruik aan de buitenzijde van het gebouw en de ingangskant. In een op te richten beheergroep kan worden meegesproken over het concept-veiligheidsplan.
Omwonenden, omliggende bedrijven en de ontwikkelaar van De Groene Eem (zie verspreidingsgebied) zijn via een brief (zie bijlage) geïnformeerd over de beoogde locatie voor de Beschermd Wonen Plus. De ontwikkelaar is dringend verzocht om de nieuwe bewoners en potentiële kopers via een separate brief te informeren; dit zullen we binnenkort nogmaals onder de aandacht brengen van de ontwikkelaar. Voorts is contact gelegd met de besturen van de twee toekomstige basisscholen. Er is een webpagina gemaakt met vragen en antwoorden over dit onderwerp.
Na de besluitvorming door uw raad wordt een inloopmoment georganiseerd. Er wordt dan opgehaald wat van belang is bij de ontwikkeling ter plaatse en welke zorgen en aandachtspunten volgens betrokkenen een rol spelen. Het betreft een laagdrempelig inloopmoment waarbij de gemeente samen met het Leger des Heils, Kwintes, GoedeStede en politie aanwezig is om vragen te beantwoorden en het gesprek kan aangaan met betrokkenen. Bewust wordt niet gekozen voor een grootschalige informatiebijeenkomst omdat die niet zorgt voor het beantwoorden van alle vragen die er leven of het kunnen inbrengen van alle relevante kennis van betrokkenen, maar alleen die van de mensen die het hardst roepen; dan missen we de mening van anderen.
Indien er behoefte aan is zullen er meerdere inloopmomenten georganiseerd worden en kunnen keukentafelgesprekken plaatsvinden.
(Als je een of meer bijlagen wilt inzien, kun je deze opvragen via info@almere.nl of telefoonnummer 14 036)
(Als je een of meer bijlagen wilt inzien, kun je deze opvragen via info@almere.nl of telefoonnummer 14 036)
Raadsnummer: 24014
Onderwerp: Locatiekeuze Beschermd Wonen Plus voorziening
De raad van de Gemeente Almere
Gezien het voorstel van burgemeester en wethouders,
Besluit:
1. De uitgangspunten voor het zoeken naar locaties in Almere voor een Beschermd Wonen Plus-voorziening vast te stellen:
2. De criteria voor een nadere selectie van de gevonden locaties vast te stellen:
3. Als uitkomst van toepassing van deze uitgangspunten en criteria de Hippias van Elisweg in Oosterwold aan te wijzen als locatie waar een Beschermd Wonen Plus-voorziening kan worden ontwikkeld.
Almere,
De raad voornoemd,
De griffier, De voorzitter,
G.J. Broer W.H.J.M. van der Loo
