Voorstel aan de raad
Raadsnummer
24163
Onderwerp: Locatie ontwikkeling Beschermd Wonen Plus
Beleidsveld: Wonen en Zorg
Portefeuillehouder: F.T. de Jonge
Vragen bij + telefoonnummer: G. Smit, L. van Oudenaren (06-52783843, 06-41153113)
Fatale termijn: Niet van toepassing
In te stemmen met locatie Oosterwold, Hippias van Elisweg voor de ontwikkeling van een Beschermd Wonen Plus voorziening.
Voor een groep cliënten beschermd wonen is een prikkelarme omgeving en geschikte huisvesting met dagbesteding nodig. Deze mensen verblijven nu in woonzorg- voorzieningen van het Leger des Heils en Kwintes in het centrum. De drukte en verleidingen in het centrum hebben een negatieve invloed op hun gedrag, mede door hun gecombineerde verslavings- en psychiatrische problematiek. In een prikkelarme omgeving gedijen ze beter, en sluit de zorg beter aan op de behoeften, waardoor zowel cliënten als de omgeving er baat bij hebben. Het is onderdeel van het plan van aanpak om overlast in het centrum terug te dringen, op grond van moties RG-21/2019 en RG-22/2019, om een nieuwe voorziening voor deze groep inwoners te ontwikkelen. We noemen dit de Beschermd Wonen Plus voorziening en deze biedt langdurige woon- en zorgplekken aan maximaal zesendertig personen. Zes plekken hiervan zijn bestemd als kortdurende logeervoorziening.
Op 25 januari 2024 is uw raad het voorstel voorgelegd (24014) om in te stemmen met uitgangspunten en criteria voor de bepaling van een locatie voor de ontwikkeling van deze Beschermd Wonen Plus voorziening. Aan dat voorstel was de keuze van het college voor een locatie ter besluitvorming toegevoegd. Na diverse besprekingen heeft u het voorstel geamendeerd en moties ingediend. U heeft de locatiekeuze uit het voorstel geamendeerd. U heeft met amendementen de criteria aangepast. En u heeft per motie gevraagd om meer inzicht in de beoordeling van de 29 in beeld gekomen potentiële locaties. Met de uitgangspunten en de overige criteria heeft uw raad ingestemd, waardoor het beoordelingskader is vastgesteld.
Op grond van de vastgestelde uitgangspunten en geamendeerde criteria is de eerder opgestelde beoordeling van de 29 locaties die voor deze ontwikkeling in beeld zijn gekomen bijgesteld. Naar aanleiding van motie 24014.010 hebben wij ook de vijftien locaties beoordeeld die niet tot de initiële geselecteerde zeven locaties behoorden, en ook niet zijn uitgesloten als locatie om wettelijke of andere reden zoals beschikbaarheid waardoor deze niet haalbaar zouden zijn.
Het bijgestelde beoordelingskader aan de hand van de aangepaste criteria is toegepast op alle locaties. Van de 29 locaties zijn er tweeëntwintig afgevallen op basis van de uitgangspunten. Na toepassing van de aangepaste criteria is er één locatie die de minste belemmeringen heeft. Wij stellen voor om Oosterwold, Hippias van Elisweg aan te wijzen als ontwikkellocatie voor de Beschermd Wonen Plus voorziening.
In uw raad is uitgebreid gesproken over de ontwikkeling van een beschermd wonen plus voorziening, op grond van voorstel 24014. U heeft met de betrokken zorgpartijen Leger des Heils en Kwintes gesproken, en u heeft het perspectief van (aanstaande) bewoners van de voorgestelde locatie Oosterwold gehoord. U heeft in meerdere besprekingen uw opvattingen over de voorgestelde criteria en uitgangspunten gedeeld. Deze hebben geleid tot de aanpassing van drie criteria via aangenomen amendementen. U vindt het van belang dat de beoogde ontwikkellocatie bereikbaar is voor alle hulpdiensten (aanpassing criterium advies politie), en u wilt het karakter van de omgeving van de beoogde locatie betrekken bij de beoordeling (aanpassing criterium leefbaarheid cliënten). Als derde aanpassing heeft u aangegeven het criterium bereikbaarheid openbaar vervoer en voorzieningen te willen splitsen.
Met de aanpassing van deze drie criteria is het kader ter bepaling van een locatie voor de ontwikkeling van een Beschermd Wonen Plus voorziening vastgesteld, bestaande uit een set uitgangspunten (ongewijzigd) en criteria.
Door nu een ontwikkellocatie aan te wijzen is het mogelijk voor zorgpartijen en woningcorporatie GoedeStede om een goede beschermd wonen plus voorziening met passende zorg voor kwetsbare inwoners te realiseren op een prikkelarme locatie. De realisatie van deze voorziening op deze locatie draagt bij aan de beoogde spreiding van voorzieningen in de stad, en vermindert de druk en overlast in Almere Centrum.
Met het besluit over een beschermd wonen plus locatie, handelt de gemeente consequent. Bij de bewoners van Almere Poort is ten tijde van de besprekingen over de ontwikkellocatie Domus aangegeven dat er een nieuwe voorziening aan de rand van de stad wordt ontwikkeld die passende zorg biedt aan een deel van de huidige Domus-cliënten. Deze cliënten hebben een woon- en zorgplek nodig in een prikkelarme omgeving, en niet in een meer stedelijke omgeving zoals in Almere Poort.
In raadsvoorstel 24014 staat uitgebreid een toelichting beschreven op de uitgangspunten, de criteria en de score op criteria. Aan de hand van deze toetsingselementen zijn 29 potentiële locaties in Almere beoordeeld als ontwikkellocatie voor een Beschermd Wonen Plus voorziening. Naar aanleiding van de aanpassing van de criteria, op grond van de amendementen, is het bestaande overzicht aangevuld en uitgebreid. In bijlage 1 is dit overzicht te vinden. We volstaan hieronder met een korte toelichting op de aangepaste criteria. Tevens volgt een aanvullende toelichting op het criterium spreiding van voorzieningen. Tot slot wordt toegelicht welke conclusie wordt getrokken uit de toepassing van het beoordelingskader.
In de scoretabel van de criteria is een kolom toegevoegd. Nabijheid OV, en nabijheid voorzieningen (supermarkt) zijn nu aparte criteria. Beiden zijn gewaardeerd zoals in de bijlage is beschreven (afstand hemelsbreed). Toegevoegd in tekst is de waardering als niet hemelsbreed, maar in loopafstand wordt gemeten. Dit omdat een meerderheid van de cliënten lopend of met de scootmobiel naar de supermarkt in de buurt zal gaan. Bij sommige locaties is de loopafstand groter of juist kleiner dan de hemelsbrede afstand, en dat leidt tot een andere score.
We hebben dit criterium als een samengestelde toegepast zodat deze aansluit bij het amendement. De score voor leefbaarheid cliënten is een factor, de score voor leefbaarheid omgeving een tweede, en ruimtelijke inpassing is de derde. De scores van deze drie samen bepalen de algehele score voor dit criterium.
Leefbaarheid voor cliënten is bepaald door de zorgpartijen. Om het onderdeel leefbaarheid omgeving te bepalen, is gebruik gemaakt van het objectieve instrument Wijkmonitor (https://almereinzicht.nl/wijkmonitor). Deze laat op drie dimensies zien hoe het met een wijk gaat vergeleken met het gemiddelde van Almere, namelijk op gebied van 1. veiligheid, 2. kwaliteit fysieke ruimte, en 3. zorg, welzijn en gezondheid. In de bijlage staat voor elke potentiële ontwikkellocatie de uitslag van de wijkmonitor.
Als derde factor is de ruimtelijke inpassing op de locaties benoemd. De score op dit punt is bepaald aan de hand van de vraag of en in hoeverre er sprake is van passende stedenbouwkundige inpassing, landschappelijke inpassing en functionele inpassing. In de Verkenning locaties’ staan de scores voor dit samengestelde criterium weergegeven.
Ook dit is een samengesteld criterium en als zodanig toegepast, zij het dat er niet voor alle locaties een advies van de politie is en deze, om de politie niet meer dan nodig te belasten, ook niet aanvullend is gevraagd. Daar waar dat advies er wel is vormt deze de eerste factor, en de aanrijtijden van de drie hulpdiensten de tweede factor. Samen vormen deze een score. Als er geen advies politie ligt, vormt alleen de factor aanrijtijden de score. Ook dit is in de bijlage inzichtelijk gemaakt.
In het centrum is een concentratie te vinden van (groot)stedelijke voorzieningen voor kwetsbare personen. In het adviesrapport van Stade (verslag onderzoek uitbreiding beheergebied Almere Centrum, 2019) wordt geconcludeerd dat er een grens lijkt te zijn bereikt aan dit soort instellingen in het centrum, omdat er sprake is van toenemende overlast in het centrum. Aanbevolen wordt voorzieningen te verplaatsen en, aldus, meer te spreiden. In het plan van aanpak om deze overlast terug te dringen, mede tot stand gekomen naar aanleiding van moties RG-21/2019 en RG-22/2019, is dan ook opgenomen om een voorziening te verplaatsen, de Domus, en een nieuwe voorziening te ontwikkelen om een passende ruimte te bieden aan het deel van de cliënten dat niet goed gedijt in een prikkelrijke omgeving.
Met een spreidingskaart maatschappelijke voorzieningen (zie bijlage) is inzichtelijk gemaakt hoe met name woonzorgvoorzieningen zijn verdeeld over de stad. Deze kaart laat zien dat er (nog) geen sprake is van een evenwichtige verdeling over de verschillende Almeerse wijken.
Uw raad heeft ingestemd met voorstel 24014. De uitgangspunten, die een eerste selectie vormen, zijn daarmee vastgesteld. Locaties die niet aan de uitgangspunten voldoen, vallen af.
Op de overgebleven zeven locaties zijn de criteria toegepast. Van deze criteria zijn er drie geamendeerd. Dat leidt tot de bijgaande scoretabel. In bijlage 1 is dit inzichtelijk gemaakt en nader toegelicht. Locaties die rood scoren op een van de criteria, vallen af. Dat betekent dat er twee locaties zijn die weliswaar belemmeringen kennen, maar over het geheel genomen voldoende geschikt zijn om een Beschermd Wonen Plus voorziening op te ontwikkelen. Van deze twee kent locatie Oosterwold Hippias van Elisweg, op basis van de oranje scores, minder belemmeringen dan locatie Overgooi. De belangrijkste daarvan is dat het bestemmingsplan in Oosterwold passend is voor ontwikkeling van deze voorziening, en de grond beschikbaar. Dit betekent dat de voorziening direct ontwikkeld kan worden. Gelet op de druk op het centrum met incidenten en overlastmeldingen, het gebrek aan beschermd wonen-plekken, met wachtlijsten voor beschermd wonen en frustratie van uitstroom uit de maatschappelijke opvang tot gevolg, is dit een belangrijke factor.
Op basis van de toepassing van uitgangspunten en criteria en alles overwegende stellen wij Oosterwold, Hippias van Elisweg als ontwikkellocatie voor.
Wij zijn ons er terdege van bewust, evenals de betrokken zorgorganisaties en de ontwikkelende woningcorporatie, dat de komst van een voorziening als deze impact heeft op de omgeving. Op elke omgeving waarvoor wordt gekozen is dit het geval. De eerdere besprekingen met uw raad, de zienswijzen van briefschrijvers, insprekers, gesprekken met bewoners en inloopmomenten hebben dit indringend duidelijk gemaakt. Het is om die reden dat we niet klaar zijn zodra de locatie gekozen is. Het is van groot belang om met inspraak van de omgeving de voorziening zo goed mogelijk in te passen, en om een set adequate beheersmaatregelen te organiseren in samenwerking met zorg- en veiligheidspartners. Wij zullen samen met de betrokken partners actief monitoren of deze voorziening effecten heeft op de omgeving en wanneer nodig passende maatregelen nemen. Cliënten, zorgorganisaties, corporatie en buurtgenoten hebben er alle belang bij dat de voorziening goed functioneert en er een werkbare en zo mogelijk vruchtbare interactie tussen voorziening en de omgeving plaatsvindt.
Een alternatieve locatie zou locatie Overgooi zijn, de tweede locatie die de ten opzichte van de andere zevenentwintig de minste belemmeringen kent. Deze locatie past binnen de uitgangspunten en voldoet in meer of mindere mate aan de criteria. Voor deze locatie is een bestemmingsplanwijziging nodig, en de grond wordt momenteel verpacht. De ontwikkeling van een voorziening als beschermd wonen plus is tot op heden geen onderdeel geweest van communicatie over de (door)ontwikkeling van het gebied.
Bij motie 24014.010 is gevraagd om inzicht in de scores op de criteria van locaties die zijn afgevallen op basis van de uitgangspunten, en geen nadere (wettelijke) beperkingen hebben. De uitwerking hiervan is toegevoegd als bijlage. Deze locaties zijn nu afgevallen, maar blijven in beeld bij toekomstige locatieverkenningen.
De factoren tijd en onzekere uitkomst zijn de belangrijkste, als de locaties nader worden beschouwd die op grond van motie 24014.010 zijn gescoord op de criteria. Deze locaties waren reeds afgevallen na toepassing van de uitgangspunten. De locaties zonder rode score en met de minste belemmeringen zijn niet in eigendom van de gemeente. Onderhandelingen over verwerving leiden minstens tot een langdurig traject, met een onzekere uitkomst, en naar alle waarschijnlijkheid tot een grondprijs die leidt tot een negatieve business-case op financieel vlak en staat nog los van de onrendabele top die bij de volgende paragraaf wordt genoemd.
Leger des Heils en Kwintes ontwikkelen deze voorziening samen met corporatie GoedeStede. GoedeStede bouwt en de zorgpartijen gaan huren van de woningcorporatie. De financiering vindt grotendeels plaats vanuit de reguliere zorgmiddelen die de instellingen van het zorgkantoor en de centrumgemeente Almere ontvangen voor het bieden van beschermd wonen.
Hiermee kunnen naar verwachting niet alle investeringen worden gedekt. Er is berekend dat er een onrendabele top is die niet gefinancierd kan worden uit de reguliere zorgmiddelen. Een onrendabele top is het verschil tussen de investering en hetgeen terugverdiend wordt gedurende de looptijd van de exploitatie van de voorziening. Deze wordt door Leger des Heils, Kwintes en GoedeStede op basis van de huidige aannames voorlopig becijferd op een bedrag van € 1,4 miljoen. Dekking van een onrendabele top dient plaats te vinden binnen de regionale begroting Sociaal Domein Flevoland.
Na het kiezen van een locatie door uw raad, geeft GoedeStede opdracht tot het ontwerpen van het gebouw en de omgeving. Dit gebeurt in afstemming met de gebiedsorganisatie Oosterwold indien voor die locatie gekozen wordt. Vervolgens wordt een omgevingsvergunning aangevraagd. Na verlening hiervan kan de bouw starten. Gedurende dit hele proces zal er nauw contact met de omgeving zijn over onder meer de beplanting, ingangszijde van het gebouw en de planning.
Zodra het raadsvoorstel 24014 openbaar werd begin januari 2024, is tegelijk de omgeving van de dan voorgestelde locatie per brief geïnformeerd. Over de aanstaande ontwikkeling is een website gepubliceerd, en voor vragen een aparte mailbox geopend.
Door middel van twee inloopmomenten hebben alle inwoners uit de omgeving van de voorgestelde locatie de gelegenheid gekregen hun zorgen te uiten en zich nader te informeren over de ontwikkeling. Van het spreekrecht is bij de verschillende raadsbesprekingen over dit onderwerp uitgebreid gebruik gemaakt.
De bewoners van Oosterwold zijn weer met een brief over dit raadsvoorstel geïnformeerd.
Voor de ontwikkeling van de voorziening zullen de betrokken zorgpartijen een beheergroep met de buurt oprichten. De beheergroep krijgt de gelegenheid mee te praten over de precieze invulling van de kavel en inpassing van de voorziening in de omgeving. De beheergroep heeft tevens de gelegenheid, annex hieraan, om het basisveiligheidsplan, in aanloop naar de bouw van de voorziening, aan te vullen en aan te scherpen. De beheergroep heeft zodra de voorziening geopend is een belangrijke rol in de monitoring van de dagelijkse gang van zaken, en advisering aan betrokken partijen over eventuele maatregelen.
